صوفیان و معارضان آنها در جهان فارسی زبان
محتوای کتاب صوفیان و معارضان آنها در جهان فارسی زبانان، منتشر شده در سال ۲۰۲۰، مبتنی بر مقالات کنفرانس «صوفیان و ملاها: صوفیان و معارضان آنها در جهان فارسی زبانان» می باشد که در سال ۲۰۱۶ توسط لئونارد لوئیسون و رضا تابنده در مؤسسه مطالعات عربی و اسلامی (IAIS) دانشگاه اکستر، با حضور اساتید عرفان از اقصی نقاط جهان برگزار شد. این کتاب که مشتمل بر حدود ۶۰۰ صفحه منتشر گردیده،جنبه های مختلف «تقابل صوفیان و ضد صوفیان در یک بازه تاریخی بزرگ و گستره جغرافیایی وسیع» را پوشش می دهد. مطالب این کتاب در پنج بخش اصلی شامل ایران قرون وسطی و دوران اولیه مدرن در آسیای مرکزی، آناتولی، مغولان، تیموریان و صفویه در سرزمین پارس، ایران معاصر و دوران قاجار، و اشعار کلاسیک صوفیانه پارسی ارائه شده است.
لئونارد لوئیسون در ابتدای کتاب توضیح می دهد که «تقابل با تصوف و آزار و اذیت صوفیان، درطی هزاره اخیر واقعیت ناگوار تاریخ اسلام بوده است. دلایل زیادی برای این اختلافات و درگیری ها وجود دارد. اساساً، این مناقشه ریشه در اختلاف دیدگاههای متافیزیکی و خداشناختی و تقابل شیوه های تفکر باطنی و برونی دارد.»
وی می افزاید: «به جز در موارد بسیار اندك، امروزه سنت تصوف در بیشتر كشورهای مسلمان در حالت تدفاعی قرار دارد: آزار و اذیت، شكنجه، حبس و قتل صوفیان به دست نهادهای محافظه كار روحانیون یا مسلمانان تندرو و یا هر دوی آنها، در کلیه این کشورها – از سوریه گرفته تا افغانستان – امری متداول است.»
بخش‌هایی از این کتاب شخصیت های تأثیرگذار در مناقشات میان صوفیان و ضد صوفیان را برجسته می سازد. در کتاب «ضد تصوف در اوایل ایران قاجار: آقا محمدعلی بهبهانی (۱۷۳۲-۱۸۰۱) و رساله خیراتیه وی» که توسط اولیویه شاربورت منتشر گردیده، می خوانیم که آقا محمدعلی بهبهانی یکی از سرسخت ترین عالمان ضد تصوف در ایران اوایل دوره قاجار بود که به دلیل دست داشتن در قتل چند تن از صوفیان برجسته به وی لقب «قاتل صوفیان» داده شد. نوشته ها و فعالیت های وی زمینه را برای توجیه دینی جهت آزار و اذیت صوفیان فراهم نمود. در «مروری بر زندگی و برخی نظرات حقوقی نور علیشاه گنابادی (۱۸۶۷-۱۹۱۸)»، مهران رهبری می گوید که صد سال پس از آقا محمدعلی بهبهانی، نظرات نور علیشاه همچون منع مصرف تریاک و برده داری هرگز توسط حقوق دانان شیعه پیش از او ابراز نشد. وی همچنین معتقد بود که تعدد زوجات عملی مکروه می باشد.
پس از انقلاب اسلامی ، صوفیان و به ویژه دراویش گنابادی که شیعه هستند،به دلیل تفاوت نگرششان با اسلام حاکم بر جمهوری اسلامی، مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند. در این کتاب در مورد سرکوب چهل ساله دراویش، هیچ مطلبی منتشر نشده و مقالات فراتر از دوره قاجار را بررسی نمی کند.